Kültür & Sanat

Zekeriya BAŞARSLAN Yüzyıllar içinde Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan Kırım Tatarları, beraberlerinde getirdikleri kültür değerlerinin en belirginlerinden olan yırlarını ve oyunlarını günümüze kadar sürdürebilmişlerdir. Anonimlik olgusu gereği yırların sözlerinde bir takım değişikliklerin olması kaçınılmazdı. Sözlerde olan bu değişiklikleri Tatarların yoğun olarak bulundukları bu üç ülkede karşılaştırmayı uygun buldum. Coğrafi olarak …

Zekeriya BAŞARSLAN. Kırım; Karadeniz’in kuzeyinde neredeyse dört tarafı denizlerle çevrili denebilecek bir yarımadadır. Kuzey Karadeniz’de yer alır. Türkiye ise, Güney Karadeniz’i oluşturur. Gerek deniz yoluyla gerekse Romanya, Bulgaristan üzerinden ya da Kafkaslardan Türkiye ile yüzyıllarca süren birliktelikler yaşanmıştır. Osmanlı arşivlerine göre 1700’lü yılların sonunda Kırım’dan Anadolu’ya göçen 500.000 kişiden 300.000 …

Qalaylı qazan içinde qaz balası, Qızını baştan çıkarğan öz anası. Qalaylı qazan içinde qaz etimiz, Toyda cıyında oynamaq adetimiz. Beline quşak yaptırdım, çevresi sırma, Anavga mınavga koz koz atıp, boynumu urma. Qalaylı kazan içinde qaz balası, Qızını mağa ketirgen öz anası.

İsa KOCAKAPLAN. Cengiz Dağcı, “Onlar da İnsandı” ve “O Topraklar Bizimdi” adlı eserlerinde, Kırım’ın köylerine döner. Ayrı ayrı iki köyü, bu romanlarında ele alarak inceler. “Onlar da İnsandı” romanında Yalta’ya bağlı Kızıltaş köyü mevzubahistir. Roman bu köyün sınırları dışına pek çıkmaz. İşlenen fikir komünizm ve onun köylüye en çok tesir …

İsa KOCAKAPLAN “O Topraklar Bizimdi“, köylülerin sosyal hayatlarında zorlamalar neticesinde meydana gelen değişmelerin tesirini anlatır. “Onlar da İnsandı” romanının devamıdır denilebilir. Zaten mevzu bakımından da her iki roman birbirini bütünler. Vak’a, Yalta’nın Kızıltaş köyünden, Akmescit’in Çukurca köyüne aktarılmıştır. Bu durum, eserde cereyan eden hâdiselerin, gerçeklik duygusunu daha kuvvetle uyandırmasını teinin …

İsa KOCAKAPLAN. Eser anlatılan vak’anın gerçekliğini okuyucuya veren bir önsöz ve daha sonra giriş kısmıyla başlar. Önsöz yayımevi sahibi tarafından, bu duyguyu okuyucuda uyandıracak şekilde samimi yazılmıştır. Yaşar Nâbi, roman müsveddelerinin eline nasıl geçtiğini ve eserin yazarı hakkında bazı malûmatı önsözde zikreder. Ardından Cengiz isimli Kırımlı gencin (romanın yazarı) yazmış …

Zühal YÜKSEL. Alim’in tarihî kahraman olmasıyla ilgili olarak 1848-1849 senelerine ait mahkeme tutanakları bulunmaktadır. Ayrıca Alim’i tanıyanların hatıraları da oldukça önemlidir. Tarihi malzemelere göre Alim 1816’da (veya 1819’da) Kefe’nin Köpürlü köyünde doğmuştur. Fakir bir köylü olan Azamat akayın çocuğudur. Alim daha çocukken dericilik sanatını öğrenmek maksadıyla deri atölyesinde çalışmaya başlar.72 Akmescit’te …

Zühal YÜKSEL. Efsaneler Kırım Tatar Halk edebiyatının en eski türlerindendir. Onlar küçük hikâyeler gibi oluşturulmuş sade bir yapıya sahiptirler. Bu türde abartma, benzetme, usûlleri folklorun diğer türlerine göre daha  fazladır. Bu eserlerdeki kahramanlar farlı yönleriyle birbirlerinden ayrılırlar. Çok eski devirlerde oluşan efsanelerde cinler, oburlar şeytanlar, deniz anası gibi unsurlar bulunur. …

Zuhal YÜKSEL. Çocuk Folkloru Halk edebiyatı ürünlerinin çocuk eğitimi üzerinde oldukça mühim bir rolü vardır. Bu konuda pek çok rus pedagogu önemli çalışmalar yapmışlardır. Masallarda çocukların eğitiminde sevgi, merhamet, vatan severlik gibi duyguları uyandırır. Çocuklar için yaratılan yırların da çocukların eğitiminde oldukça mühim etkileri vardır. Annenin daha beşikteyken söylediği ayneniler …

Zuhal YÜKSEL. Kırım Tatar sözlü edebiyatının en zengin ve kıymetli türü olan çın ve maneler, halk arasında çok geniş bir alana yayılmıştır. Çın ve maneler düğünlerde, toplantılarda söylenir. Bu türün Kırım Tatar folklorüne has hususiyetleri vardır. Çın ve maneler mevzu ve münderice bakımından değişik türlerde olup, halkın hayatını etraflıca sararlar. …